یار و دیار

محسن یلفانی

دیار خانه‌به‌دوشان

منظومه‌ای در ثنا و رثای آزادی

فِرن، خانمی شصت‌ساله است که در شهرکی صنعتی معلم بوده. شوهرش در پی یک بیماری می‌میرد و شهرک صنعتی بر اثر بحران اقتصادی ۲۰۰۸-۲۰۰۹ از میان می‌رود. فِرن اندک دار و ندارش را در کامیونتی بار می‌کند و راه خانه‌به‌دوشی در پیش می‌گیرد. انتخابی دم دست برای زیستن با خاطراتش و اقدامی به سوی آزادی و رهائی. (ادامه…)

پراکنده‌هائی دربارهٔ مصیبت‌ها و موهبت‌های تبعید

این مزامیر سوزناک که بیش از دو هزار و پانصد سال پیش سروده شده‌اند هنوز هم ما را متاًثر می‌کنند و همهٔ اندوه و حسرت و غبنی را که با تبعید، از دست دادن اجباری یار و دیار، همراه است، به یادمان می‌آورند — هرچند به اقتضای پرواز بی‌محابای خیال نمی‌توانیم به یاد نیاوریم که هم امروز بازماندگان آن شاعران دل‌سوخته چگونه برادران خود را به اسارت گرفته‌اند. (ادامه…)

چند سال پیش‌تر

کریم، بهاره — صحنۀ ۲ از «بهار هر سال…»

بهاره: (از روی دفترچه‌ای می‌خواند.)

از ازدحام شهر

به کوچه گریختم

از وهم کوچه به خانه

که پوشیده بود از گرد و خاکِ خلوت و سکوت

در گوشه و کنار اتاق‌ها بیم و هراس لانه کرده بود

به پشت بام گریختم

روز رفته بود

در سطح ساکت و سرد و سربی آسمان

خطی ز خاکستر

که باد شبانه‌اش می‌روفت

شهابی گذشته بود…

سکوت می‌کند و در انتظار می‌ماند. (ادامه…)

یادی از برتولت برشت

خواندن نمایشنامهٔ استثنا و قاعده در سال‌های دههٔ چهل تجربهٔ تکان دهنده‌ای بود. چگونه می‌شد پذیرفت که حق با کسی است که نیکی را با گلوله و کشتن پاسخ داده است؟ چگونه می‌شد پذیرفت که نجات دادن کسی که عمری ما را استثمار کرده و زجر داده، چیزی نیست مگر گرفتار بودن به «وسوسهٔ هولناک نیکی». (ادامه…)

عصر، یک پارک کوچک

جواد: چند سال می‌شه؟… شما می‌دونین؟ من هر چی فکر می‌کنم یادم نمی‌آد. یه چیزهائی یادم می‌آد. ولی این که چند سال می‌شه، یا چه سالی بود…

کسی چیزی نمی‌گوید.

جواد: چطور ممکنه؟ اتفّاقی که این جور — اصلاً انگار برای خود ما اتفاق افتاد… اون وقت حالا نمی‌دونم اصلاً ربطی هم به من داره یا نه.

(ادامه…)

«نابه‌هنجاری» یک رمان

در ماه ژوئن سال ۲۰۲۱ یک هواپیمای مسافربری شرکت اِرفرانس که عازم نیویورک است با نزدیک شدن به ساحل ایالات متحده گرفتار توفان بسیار شدید و خطرناکی می‌شود. پس از پشت سر گذشتن توفان و تحمل خساراتی چند، ناگهان ارتباط خود را با فرودگاه مقصد در نیویورک هم از دست می‌دهد. اما بلافاصله یک مرکز اطلاعاتی دیگر با آن ارتباط برقرار می‌کند و با فرستادن دو هواپیمای جنگی وادارش می‌کند تا در یک پایگاه نظامی فرود آید. (ادامه…)

بتهوون، هنرمند واقعی

[بتهوون در ۱۶ دسامبر ۱۷۷۰ به دنیا آمد. سال ۲۰۲۰ میلادی را که دویست و پنجاهمین سال‌گرد تولد اوست، سال بتهوون نامیده‌اند.]

پسرم ده یا یازده ساله بود که صبح یک‌شنبه‌ای برای شنیدن سنفونی سوّم بتهوون، اروئیکا (=قهرمانی)، به سالن پله‌یل در پاریس رفتیم. پسرم از چند سال پیش آموختن پیانو را شروع کرده بود و برنامه را هم برای تماشاگران، یا شنوندگان، جوان ترتیب داده بودند. (ادامه…)